Bir Müslümanın, iman ve ibadetler hakkında nasıl bilgi sahibi olması gerekiyorsa, kendisine lazım olan alışveriş bilgisine de sahip olması gereklidir. Ta ki, haramı öğrenip ondan kaçsın ve helali öğrenip onu alsın.

Alışveriş bilgisi özetle şöyledir:
1- Alıcı ve satıcının mükellef yani akıllı ve baliğ olması gerekir. Çocuğun ve delinin yaptığı alışveriş sahih değildir.Alışverişte “icab” ve “kabul” de lazımdır. Yani satıcının mesela: “Bu takım elbiseyi sana onbeş milyon liraya sattım” demesi ve alıcının da: “Bu takım elbiseyi senden onbeş milyon liraya satın aldım” demesi gibi. Malın, satıcının mülkü olması ve teslim etmeye gücünün yetmesi de gerekir. Dolayısıyla başkasının malını ve havadaki kuşu ve denizdeki balığı satmak caiz değildir.

2- Satılan malın “tahir” yani dinen temiz olması veya yıkamakla temiz olabilir cinsten olması. Bu itibarla hayvan gübresi ve köpek-domuz satmak caiz değildir.

Ayrıca satılan şeyin faydalı olması gerekir. Buna göre akrep, böcek veya bir buğday tanesi satmak caiz değildir.

Bir de; malın malum yani belli olması gerekir. Belli olmayan bir şeyi satmak caiz değildir. Binaenaleyh; “şu kümeden, sana bir karpuz sattım” veya “bu sürüden sana bir koyun sattım” şeklindeki alışveriş caiz değildir.

Sağılmamış sütü, koyunun üstündeki kesilmemiş yünü, boğazlanmamış hayvanın etini ve daldaki henüz olgunlaşmamış meyveyi satmak caiz değildir.

İki fiyatlı alışveriş de caiz değildir. Mesela “bu buzdolabını peşin kırk, taksitle elli milyona sana sattım” şeklindeki alışveriş caiz değildir. Fakat eğer önce konuşup taksitle almaya karar verdikten sonra; “bu buzdolabını taksitle elli milyona sana sattım” der ve satıcı da; kabul ederse caiz olur. Çünkü burada artık tek fiyat söz konusudur.

3- Saz, kemence, zurna, tanbur, ud, kanun gibi müzik aletlerinin satışı batıldır.

Vakıf malı da hiçbir kimsenin olmayıp, satışı caiz değildir.

4- Satıcı ve alıcı arasında bir malın satışı yapılıp da, henüz “hıyar” yani muhayyerlik süresi bitmemiş veya satış akdi yapılmamakla beraber fiyat üzerinde anlaşmış oldukları bir zamanda; başka bir şahsın müşteri ile görüşüp; “Bu malı, sana daha uygun fiyata veririm” demesi veya satıcı ile görüşüp; “Bu malı, senden daha yüksek fiyatla alırım” demesi ve böylece taraflardan birini caydırmaya çalışması haramdır.

5- “İhtikar” (karaborsacılık) yani gıda maddelerini, ihtiyaç duyulduğu bir zamanda satın alıp stok etmek, piyasada darlık meydana getirip mal kıtlığına sebebiyet vermek ve fiyatlar yükselinceye kadar malı piyasaya sürmemek haramdır.

6- Üzümü, şarap yapacak kişiye; silahı gayr-ı meşru yerlerde kullanacak kimseye, keresteyi müzik aleti yapacak kişiye satmak haramdır.

7- Malın kusur ve ayıplarını saklayıp, müşteriyi kandırmak haramdır ve müşterinin o malı geri verme hakkı saklıdır.

8- Elinde hem haram hem de helal mal bulunan kimse ile alışveriş yapmak mekruhtur.

9- Kişinin kurbanının; hiçbir şeyini satması caiz değildir. Fakir olan kimse, kendisine verilen kurban etini satabilir. Zengin ise, satamaz.

Riba (faiz) haramdır
Riba yani faiz; haram olup büyük günahlardandır. Sevgili Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem, bir hadis-i şeriflerinde: “Allah; faiz yiyene, yedirene, katibine ve şahidine lanet etmiştir” buyurmuştur.

Faiz, sadece; altın, gümüş ile buğday, arpa, hurma ve tuz gibi gıda maddelerinde olur. Başka mallarda faiz yoktur.

Bu mallardan biri, aynı cins malla değiştirildiğinde, mesela; altın altınla; gümüş gümüşle veya buğday buğdayla değiştirildiğinde, faiz olmaması için şu üç şart aranır:

1- Değiştirilecek her iki malın hazır olması ve peşin olması.
2- Alıcı ve satıcının her iki malı satış oturumunda kab-zetmeleri yani birbirlerinden teslim almaları.
3- Altın ve gümüş gibi tartı ile satılan şeylerin ağırlıklarının aynı olması. Buğday, pirinç gibi hacim ölçüsüyle satılan şeylerin hacim ölçülerinin aynı olması ve tane ile satılanlarda sayılarının aynı olması. Bu şartlardan biri yoksa faiz olur.

Şayet farklı cinsler değiştiriliyorsa mesela; bir miktar altın bir miktar gümüşle değiştiriliyorsa veya bir miktar buğday bir miktar arpa ile değiştiriliyorsa faiz olmaması için iki şart aranır:
1- Değiştirilecek her iki malın peşin olması.
2- Alıcı ve satıcının, her iki malı satış oturumunda kabzetmeleri yani birbirlerinden teslim almaları.

Gıda maddeleri; altın veya gümüşle değiştirilecekse, hiçbir şart aranmaz.

Alacaklıya herhangi bir menfaat sağlayan ödünç vermek de haramdır ve faizdir. Dolayısıyla, mesela bir milyon lirayı ödünç verip yüzbin lira fazlasıyla ödenmesini şart koşmak veya bir gün bana parasız çalışmak şartıyla sana ödünç para veririm, demek şeklindeki ödünç de haramdır ve faizdir.